Η σπατάλη τροφίμων στις ανεπτυγμένες χώρες
- bitl
- Sep 12, 2023
- 4 min read
Με μια πρώτη ματιά, είναι εύκολο να παρασυρθεί κάποιος και να πιστέψει πως η σπατάλη τροφίμων λαμβάνει χώρα αποκλειστικά στα καταστήματα εστίασης και στα νοικοκυριά. «Φταίει ίσως και ο υπερκαταναλωτισμός της κοινωνίας μας» ίσως αναρωτηθεί κάποιος. Είναι όμως έτσι; Σίγουρα όχι.
Βεβαίως και το μεγαλύτερο μέρος της σπατάλης συμβαίνει πάνω στο ίδιο μας το τραπέζι και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει. Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε το πως η σπατάλη τροφίμων εμπλέκεται στα διάφορα στάδια της αλυσίδας της αγορά τροφίμων.
Ας δούμε μαζί τα κύρια συμπεράσματα που προκύπτουν με βάση μελέτη του FAO του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών . Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για αυτά τα συμπεράσματα όσων αφορά τις ανεπτυγμένες χώρες, αφού η Ευρωπαϊκές χώρες εντάσσονται σε αυτές. Για τις μη ανεπτυγμένες χώρες καθώς και για τις αναπτυσσόμενες (BRICS) θα γίνει λόγος σε μεταγενέστερο άρθρο.
Ας δούμε μαζί με παραδείγματα τους κύριους λόγους από τους οποίους προκύπτει σπατάλη τροφίμων στις ανεπτυγμένες χώρες.
Γεωργική Παραγωγή Χαμηλές τιμές στην αγορά και υπερπαραγωγή Για να γίνει αντιληπτό θα δώσουμε ένα παράδειγμα που αναφέρεται στην ίδια μας τη χώρα. Ένα προϊόν στο οποίο βασίζονται πολλοί γεωργοί για να βγάλουν τα προς τω ζην είναι τα πορτοκάλια. Έστω ότι οι καιρικές συνθήκες ευνόησαν την παραγωγή των πορτοκαλιών και έτσι υπάρχει υπερπροσφορά σε αυτό το προϊόν. Ας πούμε για παράδειγμα ότι η τιμή τους για να τα αγοράσει ένα έμπορος από το χωράφι διαμορφώνεται στα 0,10 ευρώ ανά κιλό. Αφού όμως υπάρχει μεγάλη παραγωγή πορτοκαλιών, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει και μεγάλη ανάγκη για εργατικά χέρια. Έστω πάλι ότι το κόστος των εργατικών για την κοπή των πορτοκαλιών διαμορφώνεται στα 0.12 ευρώ ανά κιλό. Γίνεται αντιληπτό πως για έναν παραγωγό είναι ασύμφορο να μπει στη διαδικασία να πουλήσει τα πορτοκάλια του, έτσι πολλοί παραγωγοί, που δε θα βρουν τρόπο να διαθέσουν τα πορτοκάλια τους σε μεγαλύτερη τιμή, πρόκειται να αφήσουν την παραγωγή τους να σαπίσει στο χωράφι. Επίσης να προσθέσουμε πως σε περιπτώσεις υπερπαραγωγής, μπορεί η αγορά να μην καλύψει τη ζήτηση και έτσι ούτως ή άλλως μερικοί παραγωγοί να μη βρουν καν αγοραστή για το εμπόρευμά τους και αυτό να σαπίσει στο χωράφι κατά το χρονικό διάστημα ανεύρεσης κάποιας λύσης.
Διαχείριση και Αποθήκευση μετά την παραγωγή Σε αυτόν τον τομέα συμβαίνει θα λέγαμε μικρού μεγέθους απώλεια καθώς οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν αρκετά ικανοποιητικούς εξοπλισμούς και τεχνικές σε αυτόν τον τομέα. Επίσης διατηρούνται αρκετές δικλείδες ασφαλείας έτσι ώστε ακόμη και σε περίπτωση βλάβης να υπάρχει έγκαιρη διαχείριση του προβλήματος και να αποφευχθεί η σπατάλη τροφίμων.
Θα πρέπει όμως να προστεθούν θέματα όσων αφορά τις συμφωνίες που συνάπτουν και πάλι οι παραγωγοί με τους εμπόρους. Επιστρέφοντας και πάλι στο παράδειγμα με τα πορτοκάλια, κάποιος έμπορος θα μπορούσε τελευταία στιγμή να αρνηθεί στον παραγωγό να πάρει το εμπόρευμά του, σε περίπτωση που ο έμπορος διαπίστωνε ότι το μέγεθος των πορτοκαλιών του συγκεκριμένου παραγωγού κρίνεται πάρα πολύ μικρό και έτσι θα δυσκολευτούν να διατεθούν στην αγορά αφού οι καταναλωτές δε θα τα προτιμήσουν. Ο έμπορος θα κινηθεί προς τη λύση του να βρει πορτοκάλια από το χωράφι ενός άλλου παραγωγού, ο ίδιος ο παραγωγός όμως ίσως δεν προλάβει να διαθέσει τα πορτοκάλια του αλλού, και καθώς αυτά αποτελούν ευπαθές προϊόν, ίσως ο έμπορος καταλήξει να τα αφήσει να σαπίσουν στο χωράφι. Εδώ κάποιος θα μπορούσε να δώσει στον παραγωγό την ιδέα να κόψει τα πορτοκάλια του εγκαίρως πριν σαπίσουν και να τα τοποθετήσει σε ειδικά ψυγεία μέχρι να βρεθεί ο κατάλληλος αγοραστής. Πρέπει όμως να καταλάβουμε πως αυτή η λύση θα αύξανε τα κόστη για τον παραγωγό και ίσως, όπως αναφέραμε και στην προηγούμενη ενότητα, να μην είναι πλέον συμφέρον για τον παραγωγό να συλλέξει την παραγωγή του από το χωράφι. Επεξεργασία Πιστεύεται πως η σπατάλη τροφίμων σε αυτόν τον τομέα τείνει να περιοριστεί στο ελάχιστο καθώς αυξάνεται η τεχνολογική πρόοδος. Παρόλα αυτά μπορεί να προκύψουν προβλήματα όσων αφορά την ασφάλεια των τροφίμων για την κατανάλωση.
Αν για παράδειγμα τα πορτοκάλια των προηγούμενων ενοτήτων καταλήξουν σε ένα εργοστάσιο για χυμό, ένα τεχνικό ή υπολογιστικό λάθος μπορεί να επιτρέψει την είσοδο τοξινών στους χυμούς και να τους κάνει ακατάλληλους για κατανάλωση. Εάν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να απορριφθεί ολόκληρη η προβληματική παρτίδα τροφίμων και έτσι θα λάβει χώρα μια μαζική σπατάλη τροφίμων. Διανομή των προϊόντων Η σπατάλη τροφίμων κατά τη φάση της διανομής τους μπορεί να εξηγηθεί από τους παρακάτω λόγους.
Διαχείριση αποθέματος:
Και πάλι εδώ λόγο έχει η εναρμόνιση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Επίσης έχει ενδιαφέρον να δούμε μια άλλη εμπορική πρακτική που μπορεί να ακολουθηθεί και να οδηγήσει σε σπατάλη τροφίμων. Πολλές φορές οι καταναλωτές βλέποντας κάποιο ράφι να μην είναι γεμάτο, μπορεί να θεωρήσουν ότι η εταιρεία που προσφέρει το προϊόν δεν έχει αρκετό απόθεμα. Για να εξαλείψουν έτσι αυτό τον (ίσως και αβάσιμο) φόβο στους καταναλωτές, πολλές φορές οι εταιρείες προμηθεύουν τεράστιες ποσότητες τροφίμων στην αγορά για να φαίνονται τα ράφια με τα προϊόντα τους γεμάτα.
Προδιαγραφές ποιότητας:
Περιορισμένη αναδιανομή:
Κατανάλωση Εδώ παρουσιάζονται συμπτυγμένες και οι περιπτώσεις σπατάλης τροφίμων μέσα στα νοικοκυριά καθώς και οι περιπτώσεις σπατάλης τροφίμων που λαμβάνουν χώρα στα καταστήματα εστίασης. Κύριοι λόγοι είναι:
α) η μη σωστή ενημέρωση όσων αφορά τις ετικέτες «ημερομηνία λήξης» και «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από», β) συντήρηση τροφίμων σε ακατάλληλες θερμοκρασίες, γ) αποθήκευση τροφίμων σε ακατάλληλες συσκευασίες, δ) τεράστιες μερίδες στα πιάτα που οδηγούν το άτομο να μην καταναλώσει ολόκληρη την ποσότητα φαγητού του, ε) η έλλειψη πλάνου αγορών τροφίμων από τα νοικοκυριά που οδηγεί στην υπερβολική αγορά τροφίμων και αυτά δεν προλαβαίνουν να καταναλωθούν, στ’) έλλειψη ενημέρωσης πάνω στο τί σημαίνει «σπατάλη τροφίμων».
Όπως μπορείτε να δείτε, η σπατάλη τροφίμων έχει χώρο σε κάθε στάδιο της αλυσίδας τροφίμων ακόμη και στις ανεπτυγμένες χώρες όπως η δική μας. Όλοι αγαπάμε το φαγητό και όλοι θα θέλαμε να το βοηθήσουμε να εκπληρώσει τον σκοπό του: «να καταναλωθεί και όχι να απορριφθεί στα σκουπίδι». Είναι λοιπόν σημαντικό να ενημερωθούμε πάνω στο zero food waste και να προσπαθήσουμε να μάθουμε και να εφαρμόσουμε όλους τους διαθέσιμους τρόπους που θα κάνουν τη σχέση μας με το φαγητό πιο βιώσιμη.
